Haber Asansörü dergisi Ocak - Şubat 2018 sayısında yayınlanan yazım.
Ar-ge den Ürüne Giden Yol
Mehmet Öner
Maliye Bakanlığı Eski Baş Hesap Uzmanı
Yeminli Mali Müşavir
Başarılı bir ar-ge sonucu oluşturulan ürünün ticari olarak üretilip satılması yolculuğu uzun ve zorlu bir yolculuk. Ancak yüksek karlı, yüksek katma değerli bir ürün ortaya çıkarabilmek ve rekabette diğer şirketlerin önüne geçebilmek bu zorlu yolculuğa çıkmayı cazip hale getiriyor.
Geleneksel olarak aynı ürünü, ufak tefek değişikliklerle üretmeye alışmış ve iş tarzı olarak bu yolu benimsemiş şirketlerin ar-ge faaliyetlerine başladığında iş kültürlerinde değişiklik yapmaları gerekli.
Ar-ge ye Nerden Nasıl Başlamalı
Şirketlerin ar-ge faaliyetine başlayabilmesi için yapması gereken eylemler ve bu eylemlerin karar vericileri, gerçekleştiricileri temel olarak tablomuzda yer aldığı gibi.
Öncelikle şirketlerin ortakları ve üst yönetimin ar-ge yapılması gerektiğini, bunun orta vadede hayatta kalma mücadelesi olduğunu, şirketin karlı olarak ticari faaliyetine devam edebilmesinin yegane yolu olduğunun kavraması gerekiyor.
Şirket ortakları ve üst yönetimin ar-ge zorunluluğunu kavramasından sonra bu konuda geri dönüşü olmayan, sıkıntı ve aksaklıklarda kolayca vazgeçilmeyecek şekilde ar-ge çalışmalarına başlanması kararını almaları ve şirket kültürünün bir parçası haline geldiğini tüm çalışanlara iletmesi şart.
Hangi alanda ar-ge yapılacağının tespiti hayati önemdeki kararlardan bir tanesi. Ticari olarak satış potansiyeli olmayan, mevcut üretim imkanları ile üretilmesi imkansız ürünler veya alanlarda ar-ge çalışmasına başlanması daha baştan kaybetmek anlamına gelir. Ar-ge yapılacak alan tespit edilirken şirket ortakları, üst yönetim ve üretim çalışanları tüm ticari ve sınai tecrübelerini kullanmalıdır. Bu karar verilirken sektörü tanıyan ve bilen bilim adamları önemli katkıda bulunabilir. Diğer önemli katkı da mevcut müşterilerin üretimi devam eden ürünler hakkındaki şikayet, talep ve istekleridir. Ticari olarak en başarılı ar-ge çalışmaları müşteri kanalından gelen sinyallere göre şekillenen ar-ge çalışmalarıdır.
Ar-ge faaliyetlerinde temel taş şirketlerde çalıştırılacak ar-ge personelidir. Ar-ge personelinin niteliği ar-ge faaliyetinin başarısını doğrudan belirleyecektir. Ar-ge çalışmaları yapılırken özellikle doktora seviyesi ve üstü bilim adamları ve akademisyenler önemli katkıda bulunacaktır. Akademik hayatta bilginin üretilmesi doktora seviyesinde başlamaktadır. Üretim hattında çalışan personelin ar-ge faaliyetlerine katılması da başarıya ulaşmanın olmazsa olmazlarındandır.
Ar-ge çalışması sonucu ortaya çıkartılan ürünün ticari ürün olarak üretilip satılmasından önce mutlaka test edilmesi gerekir. Şirket dışındaki test merkezleri, üretim çalışanlarının bizzat yapacağı testler ve ürünü kullanacak müşterilerden seçilecek bir kısmının testi ar-ge aşamasında dikkatten kaçan aksaklıkların zamanında giderilmesini sağlayacaktır.
Önceki aşamaları geçmiş, artık seri üretime geçebilecek nihai ürün haline gelmiş olan ar-ge faaliyetinin sonucu olan ürünün yurtiçi ve yurtdışı patentinin alınması ihmal edilmemesi gereken çok önemli bir aşamadır. Şirketinizin harcadığı emek, zaman ve paranın boşa gitmemesi, ürünün gelecekteki potansiyel kazancının başkalarına kaptırılmaması için konun uzmanı patent müşaviri ile çalışarak ürüne ait gayri maddi hakkınızı tescil ettirmeniz, ürününüz ve kazancı hakkındaki tapunuzu almanız gerekir.
Patent alımından sonra deneme üretimi ve sorun çıkmaması durumunda seri üretime geçerek yüksek katma değerli ürününüzün şirket cirosuna ve karlılığına katkısını keyifle seyredebilirsiniz.
Şirket Kültürünün Değişmesi Gerekiyor
Ar-Ge İçin Harcanan Zaman Gözünüzü Korkutmasın
İlk defa ar-ge çalışmasına başlayacak şirketlerde eski şirket kültürünün değişmesi gereken ilk ve en önemli parçası kısa sürede yapılan yatırım veya harcamanın kar olarak işletmeye geri dönmesi gerektiğine ilişkin kabuldür. Ar-ge çalışmaları sonucu yeni ve karlı bir ürünün ortaya çıkması alıştığınız sürelerden daha fazla zaman alacaktır. Yeni bir üretim hattı kurarken, yeni bir yatırım yaparken bu süre birkaç ay veya bir yıl olabilir. Ortalama olarak bir ar-ge çalışmasının başlangıcından patent alınıp seri üretime geçilmesine kadarki süre 3 yılı bulmaktadır. Şirketinizin ar-ge konusunda sabırlı olmayı ve alıştığınızdan daha uzun bir süre yalnızca para ve zaman harcamayı baştan kabullenmesi gerekir.
Nitelikli Eleman İçim Yüksek Ücret Ödemeyi Göze Almalısınız
Geleneksel olarak seri üretim yapan şirketler ortalama nitelikli eleman ve iyi, teknolojisi yüksek makine parkı ile faaliyetine devam etmektedir. Yapılan yatırım veya harcamaların büyük kısmı makine parkındaki teknolojik gelişmelere uyum sağlamak amaçlıdır. Oysa ar-ge çalışmalarında ortalama nitelikli personel ile sonuç alma şansı düşüktür. Yüksek nitelikli, sektörü ve dünyayı çok iyi bilen, 10.000 de bir rastlanan personel ile ar-ge faaliyeti yapmak başarının anahtarlarından biridir. Bu nitelikteki çalışanların ücretleri de doğal olarak yüksek olacaktır.
Çalışmalarınızın Mahremiyeti Önemli
Unutulmaması gereken bir diğer nokta da ar-ge faaliyetlerinin her aşamasında gizliliğe sıkı sıkıya bağlı kalmaktır. Şirketiniz rakiplerini geçmek üzere stratejik çalışma yaptığını ve şirketinizin geleceğinin bu çalışmaya bağlı olduğunu unutmamanız gerekir. Sanayi casusluğu tüm dünyada tahmin edebileceğinizden daha yaygın. Gerekli tedbirleri almazsanız yıllarca emek verdiğiniz bir ürün için sizden önce patent başvurusunda bulunup geleceğinizi çalanlar çıkabilir.
Birimler Arası İşbirliği Şart
Hemen tüm şirketlerde bölümler arası tatlı bir çekişme vardır. Ar-ge faaliyetleri sırasında bu çekişmenin yerini işbirliğine bırakması gerekir. Üretim, pazarlama ve ar-ge departmanlarının yüksek koordinasyon içinde takım oyunu oynamaları ar-ge faaliyetinin sonuçlarını maksimize edecektir. Üretilebilecek ve pazarlanabilecek alanlarda ar-ge yapılması gerekir. Bu da üretim, pazarlama ve ar-ge departmanlarının uyum içinde çalışmasına bağlıdır.
Yeni ve Şaşırtıcı Sonuçlara Hazır Olun
Ar-ge faaliyetleri sırasında hiç tahmin edilemeyecek sonuçlar, ürünler ortaya çıkabilir. Röntgen, penisilin, Coca-Cola, mikrodalga fırın, teflon, mürekkep püskürtmeli yazıcı gibi günlük hayatın vazgeçilmezi olmuş bir çok ürün tesadüfen bulunmuştur. Seri üretimde her gün aynı rutini tekrarlamaya alışmış şirketler, ar-ge faaliyeti sırasında her gün şaşırtıcı sonuçlarla karşılaşmaya hazır olmalıdır.
Comments