Bugün şirketlerin aktifinde onlarca araç bulunmakta; her yıl da bu araçların bir kısmı yenilenmek üzere satılmaktadır. Şirketler, amaçları araç ticareti olmaksızın, sık arızalanmaya başlayan araçların yerine yenilerini almak amacıyla eskiyen araçlarını satmaktadır. Ancak Ticaret Bakanlığının bir takvim yılında üçten fazla araç satışını "ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti" sayması, şirketlere oto galericileri için getirilen mesleki kural ve formalitelere uyma zorunluluğu getirmekte; araç satışı sebebiyle hiç akıllarına gelmeyen garanti kapsamında yükümlülük altına sokmaktadır.
Konu hakkındaki değerlendirmelerimi içeren Türkiye Asansör Sanayicileri Federasyonu ASFED'in yayın organı Haber Asansörü dergisi Ocak - Şubat 2022 sayısında yayınlanan yazım.
Bir Yılda Üçten Fazla Araç Satışı Yapan Şirketleri Bekleyen Sürprizler
Mehmet Öner
Maliye Bakanlığı Eski Baş Hesap Uzmanı
Yeminli Mali Müşavir
Hepimizin gördüğü, duyduğu veya tecrübe ettiği üzere, ikinci el araç alım satımında, aracı alan tüketicilerin yaşadığı çok tatsız tecrübeler var. İkinci el olarak yapılan ticaretin doğasından kaynaklanan sıkıntılar temel olarak, satıcı hangi durumlarda sorumludur, garanti edilmesi gereken kullanım süreleri ve parçaları var mıdır noktalarında yoğunlaşmaktadır.
İkinci el araç ticaretindeki problem doğuracak noktaların önlenmesi amacıyla Ticaret Bakanlığı tarafından, gerçek veya tüzel kişi tacirler ile esnaf ve sanatkarların ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti faaliyetlerini, yetki belgesinin verilmesi, yenilenmesi ve iptaline ilişkin usul ve esasları, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden işletmelerin yükümlülükleri ile toplu iş yeri ve taşıt pazarlarında aranan şartları, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretinde ödeme yöntemlerini ve Bakanlık, yetkili idare ve diğer ilgili kurum ve kuruluşların ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretine ilişkin görev, yetki ve sorumluluklarını düzenlemek üzere 13.02.2018 tarih ve 30331sayılı Resmî Gazetede “İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik” yayımlanmıştır.
Bu yönetmelik aslında ikinci el araç satışı yapan veya aracılık eden oto galericileri ile bu araçların alıcıları arasındaki ticareti düzenlemek üzere çıkartılmıştır.
Ancak 15 Ağustos 2020 tarih ve 31214 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan değişiklik ile yönetmeliğin 5/(1). Maddesi;
“İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti, yetki belgesine sahip işletmeler tarafından yapılır. Bir takvim yılı içinde doğrudan veya aracılık yapılmak suretiyle gerçekleştirilen üçten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı satışı, aksi Bakanlıkça tespit edilmedikçe ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti kabul edilir.”
şeklinde değiştirilmiştir.
Bu değişiklik sonrası bir takvim yılı içinde üçten fazla kullanılmış araç satan şirketler ve şahıslar “ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti” yapar kabul edilmiştir. Peki ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapanların bu yönetmelik kapsamında sorumlulukları nelerdir?
Yetki belgesi almaları gerekecektir. Yetki belgesinden kasıt oto galericiliği yetki belgesidir.
Motorlu kara taşıtları alım satım sorumlularının bulunması gerekmektedir. Bu sorumluların seviye 5 yeterlik belgesi bulunması gerekmektedir.
Satışı yapan işletme tarafından, satışın yapıldığı tarihten önceki üç gün içinde aracın durumunu gösterir ekspertiz raporu alınması gerekmektedir.
İkinci el otomobil ve arazi taşıtının motor, şanzıman, tork konvertörü, diferansiyel ve elektrik sistemi, satış tarihinden itibaren üç ay veya beş bin kilometre, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden işletmenin garantisi altındadır.
Garanti kapsamındaki arızalar, ücreti satıcı tarafından karşılanmak üzere, azami 45 gün içinde giderilmek zorundadır.
Yönetmelik ile noterlere ikinci el motorlu kara taşıtı alım satımında yetki belgesi ve araç durumuna ilişkin ekspertiz raporunun elektronik sistem üzerinden kontrol edilmesi yükümlülüğü getirilmiştir.
Söz konusu yönetmelik ile oto galericileri kontrol altına almaya çalışılırken, nerdeyse tüm şirketler oto galericisi kabul edilmektedir. Noterlerin kontrol yükümlülüğü sebebiyle ikinci el araç satışlarında şirketlerin yetki belgesi ve ekspertiz raporları bugünlerde sorgulanmaya başlandı.
Bugün şirketlerin aktifinde onlarca araç bulunmakta; her yıl bu araçların bir kısmı yenilenmek üzere satılmaktadır. Şirketler bu satışları sık arızalanmaya başlayan araçların yerine yenilerini almak amacıyla yapmaktadır; amaçları araç ticareti değildir. Sadece şirket ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla araç almakta ve zaruri olunca da satmaktadırlar. Ancak, Ticaret Bakanlığının bir takvim yılında üçten fazla araç satışını “ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti” sayması, şirketlere oto galericileri için getirilen mesleki kural ve formalitelere uyma zorunluluğu getirmektedir ki şirketler için gereksiz bir yüktür. Bunun ötesinde, yönetmelikte düzenlenen kurallara uymayanlara Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 18. Maddesi kapsamında idari para cezası kesilecektir.
Daha da önemlisi, garantiye ilişkin koşullar sebebiyle ikinci el araçlarını satan şirketler ile bu araçları alanlar arasında yüzlerce, binlerce dava konusu olay yaşanacaktır. Şirketlerin çoğu bu düzenlemeden haberdar bile değil şu anda.
Ticaret Bakanlığının bir an önce yönetmeliğin 5. Maddesindeki yetkisini kullanarak, yönetmelik kapsamına girmeyen, bir takvim yılı içinde gerçekleştirilen üçten fazla ikinci el motorlu taşıt satışlarını belirlemesi ve bu belirsizliği sonlandırması gerekmektedir. Yapılacak düzenlemede, şirketlerin kendi faaliyetlerinde kullanmak üzere satın alıp fiilen de şirket faaliyetlerinde kullandıkları ikinci el araç satışının yönetmelik kapsamına girmediğinin belirtilmesi sorunu çözecektir.
Comments